Segregacja śmieci początkowo wydawała nam się czymś zupełnie bezużytecznym, a jednocześnie bardzo problematycznym. Trudno było nam się przyzwyczaić, że w domu musi stanąć kilka pojemników, a wyrzucanie śmieci do poszczególnych koszy nie zawsze jest oczywiste i intuicyjne, jak mogłoby się wydawać. Tymczasem wystarczy opanować i zapamiętać podstawowe zasady, by segregacja śmieci była niewymagającym nawykiem.Większość cywilizowanego świata doszła już na szczęście do wniosku, że lepiej dla środowiska jest odzyskać materiały już wytworzone i nie produkować ich od początku.
Po co segregować śmieci?
Od 2015 roku, kiedy Polska podpisała Agendę Zrównoważonego Rozwoju, jesteśmy zobowiązani do zmniejszenia ilości produkowanych śmieci. Dlatego też powstał system segregowania śmieci z podziałem na 5 części. Obowiązuje on od 2017 roku i nazywa się Jednolitym Systemem Segregacji Odpadów. Ma na celu wyznaczenie standardów pojemników na odpady, jak np. żółty do plastiku.
Recykling oznacza, że odpady mają szansę na ponowne zastosowanie jako surowiec do produkcji. Wymiernym efektem segregacji jest zmniejszenie ilości odpadów i ochrona środowiska. Jeśli duża część odpadów trafi do sortowni, otrzyma drugie życie jako surowiec wtórny. To może zapobiegać nadprodukcji odpadów zmieszanych i rozrostowi składowisk odpadów.
Warto też mieć na uwadze, że jedna plastikowa butelka rozkłada się około 500 lat, a puszka aluminiowa 200-400 lat.
Jakie pojemniki mamy do wyboru?
Ilość pojemników i ich oznaczenia zmieniały się z czasem, by przybrać obecny kształt. Aktualnie do wyboru mamy 5 różnych pojemników na śmieci:
- zielony – na szkło
- żółty – na metale i tworzywa sztuczne
- niebieski – na papier
- brązowy – na bioodpady
- czarny (lub szary) – na odpady resztkowe (zmieszane).
Aby prawidłowa segregacja stała się nawykiem, trzeba poznać podstawowe zasady dotyczące tego, co do czego wrzucamy. Pamiętaj jednak, że nie sortuje się kartonów z płynami w środku czy opakowań z resztkami jedzenia – przed wyrzuceniem trzeba je usunąć z pudełka. W innym razie zanieczyszczą inne surowce w koszu. To samo dotyczy butelek, które muszą być opłukane, a ich etykiety usunięte. Równie ważną rzeczą jest minimalizowanie objętości śmieci poprzez ich zgniatanie przed wyrzuceniem. Jak zatem segregować śmieci poprawnie?
Co wyrzucać do którego pojemnika?
Przede wszystkim pamiętaj o maksymalnym oddzieleniu od siebie elementów, z których dane opakowanie zostało wykonane. Przykładowo, odkręć nakrętkę szklanej butelki, wyrzuć ją do żółtego pojemnika, a butelkę do zielonego. Skuteczność segregacji zwiększa bowiem efektywność ich odzysku. Przeczytaj co wyrzucać do poszczególnych pojemników, by segregacja była skuteczna.
Zielony pojemnik na szkło
Pierwszy z wymienionych pojemników do segregacji odpadów to zielony, w którym powinno znaleźć się szkłoopakowaniowe. Do tego kosza należy wyrzucać szklane butelki, słoiki bez nakrętek, pojemniki po lekach, żywnościoraz szklane opakowania po kosmetykach. Mogą się tu też znaleźć butelki po oliwie lub oleju. Musisz wiedzieć, że nie każde szkło poddawane jest recyklingowi, a zatem nie wszystko, co szklane, trafia do zielonego pojemnika. Do odpadów zmieszanych trafiają m.in. porcelana, ceramika, znicze czy naczynia żaroodporne.
Co wrzucamy do pojemnika na plastik?
Pojemnik na plastik zapełnia się w naszych domach niestety najszybciej. Nie jest to wynik złego segregowania, a tego, że obecnie większość opakowań jest z plastiku lub plastik zawiera w składzie. Do tego kosza trafiają kartony po mleku czy sokach, reklamówki, zakrętki do słoików, folia aluminiowa, kubeczki po jogurtach, czy puszki np. po konserwach. Zdecydowanie nie jest to miejsce na zabawki, opakowania po olejach, lakierach i farbach, opakowania z gumy oraz sprzęt elektroniczny czy części samochodowe, nawet jeśli zostały wykonane z plastiku.
Jaki papier można wyrzucić do niebieskiego pojemnika?
Pojemnik na papier ma kolor niebieski i tak jak w powyższych przykładach, nie wszystko, co w teorii papierowe, powinno tam wylądować. Trafiają tu kartony, gazety, opakowania papierowe, papier biurowy, a także czyste papierowe opakowania od jajek. Papier, który trafia do niebieskiego pojemnika nie może być zanieczyszczony, ani lakierowany czy foliowany. Niebieski pojemnik to także zły wybór na odpady higieniczne.
Pojemnik na bioodpady
Kolejnym ważnym i szybko zapełniającym się pojemnikiem jest ten, który służy na bioodpady. Są to wszystkie elementy organiczne podlegające rozkładowi, czyli odpadki spożywcze i kuchenne (np. obierki warzywne, resztki owoców itp.), fusy po herbacie i kawie, pieczywo, ziemniaki, ryż, makaron, kasza, gałęzie, liście, skoszona trawa, trociny, kora drzew. Należy pamiętać, że brązowy pojemnik nie służy do wyrzucania popiołu, resztek mięsa i kości, kamieni, ziemi czy odchodów zwierzęcych. Możesz więc wyrzucić resztki sałatki warzywnej, ale sałatka z mięsem lub tuńczykiem musi wylądować w koszu na odpady zmieszane. Pierogi z jagodami trafiają do pojemnika na bioodpady, ale pierogi z mięsem – do odpadów zmieszanych.
Bardzo istotne jest, by tego rodzaju śmieci nie wyrzucać w zwykłym worku na śmieci. Bioodpady muszą być zapakowane w papierową torbę lub kompostowalny worek. Uwaga – biodegradowalny worek nie rozwiązuje problemu! Musi to być worek ze specjalnym oznaczeniem / symbolem, że jest kompostowalny.
Odpady zmieszane – co wyrzucić do czarnego pojemnika?
Ostatni pojemnik dedykowany jest tym śmieciom, których nie można ulokować w pozostałych koszach. Trafiają tu resztki jedzenia pochodzenia zwierzęcego, brudny papier czy tekstylia. Warto pamiętać, że nie jest to miejsce na zużyte baterie, odpady budowlane czy przeterminowane leki.
Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych
W wielu miastach funkcjonują również tak zwane PSZOKi, czyli Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. Do tej sortowni powinny trafić między innymi zużyte baterie czy niedziałający sprzęt RTV i AGD oraz odpady budowlane. Jeśli chcesz się pozbyć mebli czy akumulatora, to również jest miejsce, do jakiego powinieneś się udać. Powyższe przedmioty zawierają bowiem toksyczne substancje, które w PSZOKu podlegają specjalnego przetwarzaniu. Okazuje się bowiem, że nawet mała bateria z zegarka potrafi wprowadzić ogromne niebezpieczeństwo do środowiska.
Warto jednak wiedzieć, że to, czego nie można wyrzucić do któregoś z pięciu pojemników, a co powinno trafić do PSZOKu trzeba zawieźć samodzielnie. Ten punkt nie jest punktem mobilnym.
Złe segregowanie to częsta praktyka
Częstą, choć budzącą prawdziwe przerażenie praktyką, jest wyrzucanie śmieci do lasu. Wydaje się oczywistym, że wywożenie śmieci do lasu jest czymś złym i karygodnym, ale wciąż są ludzie, którzy dopuszczają się takich czynów. Przez takie właśnie działania co roku kilkanaście milionów złotych jest wydawanych na usuwanie śmieci z polskich lasów.
Może nam się wydawać, że segregowanie nie ma sensu, bo przyjeżdżają po nie śmieciarki, które do jednego pojazdu ładują śmieci z różnych kolorów pojemników. Tymczasem nowoczesne śmieciarki wyposażone są w różne przegrody, które ułatwiają oddzielenie poszczególnych posegregowanych śmieci w środku.
Czy muszę segregować?
Brak segregacji śmieci prowadzi do wielu zagrożeń i problemów. Są nimi m.in.:
- zwiększenie ilości śmieci na wysypiskach
- większe koszty odbioru śmieci
- zanieczyszczenie odpadów, gorsza ich jakość i brak możliwości przetworzenia
- konieczność wydobywania nowych surowców, co wyczerpuje zasoby naturalne
- negatywny wpływ na środowisko.
Niezależnie od tego, czy do segregacji śmieci jesteśmy zmuszani, czy jest to nasza świadoma i dobrowolna decyzja, przyświecać powinna nam jedna myśl. Segregowany papier to ocalone drzewa, segregowane szkło to pośrednio oszczędność energii, segregowanie plastiku to mniejsze topnienie lodowców, a segregowanie bioodpadów to więcej nawozu organicznego. W ujęciu całościowym oznacza to zmniejszenie gór śmieci, które rosną w wielu miejscach w zastraszającym tempie. Oddzielanie poszczególnych materiałów przeznaczonych do recyklingu pozwoli minimalizować negatywne skutki dla środowiska wynikające z działalności człowieka.
Ile kosztuje segregacja śmieci?
Segregowanie śmieci się opłaca. Głównie za sprawą tego, że za odbiór śmieci segregowanych płacimy mniej niż za zmieszane. Wówczas koszt jest kilkukrotnie wyższy. Same koszty wywozu segregowanych odpadów różnią się w poszczególnych miastach i gminach. Są takie, gdzie za produkowane śmieci płacimy od liczby osób zameldowanych w naszym domu czy mieszkaniu, ale są też takie rozwiązania, gdzie ilość zużytej wody przelicza się odpowiednim współczynnikiem na koszt wywozu śmieci. Na segregacji można jednak zaoszczędzić albo skorzystać, używając coraz powszechniejszych recyklomatów – automatów, które za wyrzucenie butelki drukują bony na zakupy, bilety do kina lub przekazują środki za segregację np. na rzecz lokalnej drużyny sportowej.
Jak minimalizować ilość wyrzucanych odpadów?
Minimalizowanie ilości śmieci wcale nie jest trudne. Jedną z dobrych i coraz powszechniejszych praktyk jest zabieranie na zakupy materiałowych siatek wielokrotnego użytku, ale to nie jedyna opcja. Jeśli wybierasz się do osiedlowego sklepu po kilka plastrów sera lub szynki, możesz wziąć swój pojemnik. Wówczas minimalizujesz ilość śmieci, ponieważ nie musisz wyrzucać już folii od sera czy szynki, a jedyną czynnością jest umycie pojemnika. Początkowo u ekspedientek może to wywoływać zdziwienie, ale sama na własnym przykładzie sprawdziłam, że im częściej pojawiam się w sklepie z własnym pojemnikiem na zakupione np. plastry szynki, tym ekspedientki szybciej się do tego przyzwyczajają.
Innym sposobem minimalizowania odpadów jest świadome dokonywanie zakupów, sporządzanie listy potrzebnych rzeczy i planowanie ich użycia. Jeśli kupimy za dużo, a produkty zaczną się psuć, dołożymy swoją cegiełkę do powiększających się hałd odpadów, które nie pozostają bez wpływu na środowisko. Jeśli nie jesteś przekonany, czy potrzebujesz dany produkt – nie kupuj go! Nie będziesz musiał po krótkim czasie go wyrzucać.
Warto też zwracać uwagę na opakowanie, w jakim znajduje się nasz produkt. Najprostszym przykładem jest tutaj woda czy sok. Zamiast wybierać napoje w plastikowych opakowaniach, lepiej wybrać te w butelkach szklanych. Może to oznaczać nieco wyższe koszty, ale przyczyniamy się tym samym do mniejszej degradacji środowiska.
Gdzie wrzucić…, czyli mini poradnik dla zdezorientowanych
- baterie – specjalne pojemniki w PSZOKU i wielu punktach usługowych, sklepach i placówkach edukacyjnych
- blistry po tabletkach (puste) – odpady zmieszane
- brudny karton po pizzy – odpady zmieszane
- chusteczki higieniczne i ręczniki papierowe – odpady zmieszane
- ekran telewizora – odpady zmieszane
- flakon po perfumach – pojemnik zielony
- folia bąbelkowa – pojemnik żółty
- folia od wkładki i podpaski – odpady zmieszane
- gumki do włosów – odpady zmieszane
- guziki – odpady zmieszane (nawet jeśli są plastikowe, są zbyt małe, by móc je przetworzyć)
- kapsle – pojemnik żółty
- kości od mięsa, resztki mięsne i nabiał – odpady zmieszane
- kredki i ołówki – odpady zmieszane
- leki przeterminowane – pojemniki w aptekach lub PSZOKach
- magazyny kolorowe – odpady zmieszane
- odchody zwierzęce, np. z kociej kuwety i ściółka ze zwierzęcych klatek – odpady zmieszane
- odpady budowlane – PSZOK
- opakowania po przyprawach – papierowe-pojemnik na papier, wyłożone w środku folią-odpady zmieszane
- opakowanie po dezodorancie – odpady zmieszane
- opakowanie po lakierze do paznokci – odpady zmieszane
- opony – PSZOK
- paczka po papierosach – folia zewnętrzna-pojemnik żółty, samo pudełko-pojemnik niebieski, wyściółka wewnętrzna-odpady zmieszane
- papier śniadaniowy (nawet czysty) – odpady zmieszane
- paragony – odpady zmieszane
- plastikowa butelka po oleju – odpady zmieszane
- pobite lustro – odpady zmieszane
- pojemnik po farbie – PSZOK
- potłuczony kubek lub kieliszek – odpady zmieszane
- skorupki jaj – pojemnik brązowy (bio)
- soczewki kontaktowe – odpady zmieszane
- stara szczoteczka do zębów – odpady zmieszane
- stare meble – PSZOK
- stłuczona bombka choinkowa – odpady zmieszane
- styropian – pojemnik żółty (o ile nie jest to styropian budowlany i nie jest brudny)
- szmaty i zużyte gąbki – odpady zmieszane
- ziemia od kwiatka doniczkowego – odpady zmieszane
- zużyte pieluchy – odpady zmieszane
- zużyte wycieraczki samochodowe – odpady zmieszane
- zużyty olej spożywczy – PSZOK
- zwiędłe rośliny – pojemnik brązowy (bio).
Jeśli nie jesteś pewien gdzie wyrzucić dany przedmiot, możesz skorzystać z internetowych wyszukiwarek dedykowanych właśnie śmieciom.
Jak miasta zachęcają do segregacji?
W wielu miastach Polski powstają programy i aplikacje oraz systemy gratyfikacji, które mają zachęcać mieszkańców do segregowania odpadów. Są to między innymi:
- Gorzów Wielkopolski – za odpowiednią ilość odpadów przyniesionych do punktów zbiórki mieszkańcy otrzymują bilet do filharmonii, kina, na koncert, mecz lub do restauracji
- Bolesławiec – bezpłatna aplikacja „EcoHarmonogram” przypomina o terminie wywozu śmieci, informuje o zmianie harmonogramu ich odbioru, pozwala na zgłoszenie nieprawidłowości
- Piła – darmowa naprawa wadliwych urządzeń dokonywana przez mieszkańców; to również forma integracji środowiska
- Ciechanów – inteligentne pojemniki otwierane przy pomocy otrzymanych naklejek z indywidualnymi kodami; to jednocześnie system rozliczenia z deklarowanej ilości segregowanych śmieci
- Polkowice – utworzenie PSZOKa, do którego można również zanieść przedmioty, które mogą być przekazane innym użytkownikom.
Czy wiesz, że…?
- Jedna zużyta bateria z zegarka elektrycznego może zatruć nawet 400 litrów wody.
- Rocznie w Polsce marnuje się średnio 9 mln ton jedzenia.
- 59 kg makulatury ratuje 1 drzewo.
- Aluminium i szkło podlegają recyklingowi w 100% i można je przetwarzać w nieskończoność.
- Każdego roku na usuwanie odpadów z polskich lasów wydaje się 16 milionów złotych.
- Posiadanie kompostownika w przydomowym ogródku może obniżać ilość produkowanych śmieci oraz koszt ich wywozu. Pamiętaj jednak, aby dbać o zasady kompostowania.
- Jedna butelka w recyklingu ogranicza zużycie energii równe 4 godzinom pracy 100 watowej żarówki.
- Niewłaściwe rozdzielenie odpadów na etapie segregacji oznacza ich wzajemne zanieczyszczenie. Przykładowo papier zabrudzony innymi odpadami ma mniejsze szanse na przetworzenie i ponowne wykorzystanie.
- Rocznie jeden Polak wyrzuca 56 szklanych opakowań.
- Z 35 butelek PET można wyprodukować bluzę z polaru.
- Około 80-95% samochodu przeznaczonego do złomowania nadaje się do recyklingu.
- 500 lat – tyle rozkłada się styropianowa tacka. Kupujesz danie na wynos? Weź swoje opakowanie wielorazowego użytku.
- Plastikowe nakrętki i słomki od soczków są tak małe, że maszyny recyklingujące mają trudności z wyłapaniem tych elementów. Warto więc pozostawić je w opakowaniu, po uprzednim jego zgnieceniu.
Pamiętaj, by zawsze zadbać o to jakie przedmioty wrzucasz do poszczególnych koszy. Zadbaj również o zmniejszenie objętości śmieci – odkręć nakrętkę, zgnieć plastikowe butelki czy papierowe kartony. Nie potrzebujesz kanapy albo pralki, a wciąż nadają się do użytku? Oddaj je! Komuś na pewno się przydadzą.
