Zakaz sprzedaży plastiku
Niedawno, bo 24 maja, weszła w życie unijna Dyrektywa Plastikowa SUP (Single Use Plastics). To przepisy, które w opracowaniu są od 2018 roku, a obowiązywać miały już w roku 2021. Tymczasem ich wdrożenie zostało opóźnione, a podawanym powodem takiej sytuacji była globalna pandemia koronawirusa.
W ogólnym ujęciu ustawa ta zakazuje sprzedawania, dystrybucji, wprowadzania do obrotu i podawania w punktach gastronomicznych oraz usługowych wyrobów wykonanych z jednorazowego plastiku.
Choć taka ustawa jest małym kroczkiem w kierunku ochrony środowiska, to wciąż zakłada zakaz używania jedynie tych rzeczy, które narzuca ustawa. Wciąż dozwolone jest używanie chociażby foliowych opakowań na owoce czy warzywa.
Jaki plastik jest zakazany?
Ponieważ wyrobów plastikowych na rynku jest naprawdę całe mnóstwo, warto spojrzeć na listę rzeczy objętych zakazem sprzedaży i wprowadzania do obrotu. Znajdują się wśród nich:
- sztućce – widelce, noże, łyżki, łyżeczki, pałeczki
- talerze
- kubeczki i wszelkie pojemniki na napoje – w tym także ich wieczka i zakrętki, jeśli wykonane są z polistyrenu ekspandowanego
- słomki do napojów – poza słomkami przeznaczonymi do celów medycznych
- mieszadełka do napojów
- pojemniki na żywność – o ile wykonane są z polistyrenu ekspandowanego
- patyczki higieniczne – poza tymi, które przeznaczone są do celów medycznych
- patyczki do balonów.
Oprócz polistyrenu ekspandowanego, zakaz dotyczy wszystkich wyrobów z oksydegradowalnych (oxydegradowalnych) tworzyw sztucznych. To nic innego jak tworzywo sztuczne z dodatkiem powodującym rozkład chemiczny lub rozpad na mikrofragmenty.
Polistyren ekspandowany – co to jest?
Polistyren ekspandowany (w skrócie EPS) to styropian otrzymywany w procesie polimeryzacji styrenu. Styren natomiast to produkt pochodzący z rafinacji ropy naftowej. EPS – polistyren ekspandowany – powstaje w procesie energicznego ogrzewania granulek polistyrenu parą wodną. Jako materiał na pojemniki do żywności sprawdza się ze względu na swoją trwałość, ale także doskonałe właściwości termoizolacyjne, a jednocześnie odporność na wilgoć. To atuty, które od lat zdecydowanie przekonują branżę gastronomiczną, a szczególnie punkty nastawione na transport gorącej lub ciepłejżywności.
Co grozi za niedostosowanie do zakazu sprzedaży plastiku?
Mogłoby się wydawać, że za złamanie zakazu sprzedaży plastiku nie czeka sroga kara. Nic bardziej mylnego. Najmniej w ramach pieniężnej kary administracyjnej zapłacimy 10 tysięcy złotych. Jednak najwyższą możliwą karą, jaka może być nałożona, jest ta o wysokości nawet 500 tysięcy złotych.
Wspomnianą karę nakładać może wojewódzki inspektor ochrony środowiska, po uwzględnieniu stopnia szkodliwości naruszenia, rodzaju i zakresu oraz okresu trwania naruszenia, a także dotychczasowej działalności podmiotu.
Trzeba jednak wspomnieć, że ustawa nie działa ze skutkiem natychmiastowym w pełnym tego słowa znaczeniu. Wymienione wyżej produkty wciąż mogą być wykorzystywane na własny użytek do wyczerpania zapasów, natomiast hurtownicy i sprzedawcy mogą sprzedawać plastikowe wyroby pod warunkiem, że jedynie pozbywają się tego, co mają w magazynach.
Są jednak jeszcze dwie drogi do wyboru, jeżeli przedsiębiorca wciąż dysponuje towarem tego typu – może te produkty zutylizować (choć to wydaje się najgorszą z możliwych opcji, gorszą nawet niż korzystanie z nich na własny użytek do wyczerpania zapasów) lub wyeksportować do kraju, który nie podlega pod prawo Unii Europejskiej.
W obliczu powyższego, warto mieć świadomość jeszcze jednego rodzaju regulacji, a mianowicie rozporządzenia i przepisów, które wejdą w życie od 1 stycznia 2024 roku. Od tego momentu plastikowe kubki czy pojemniki podawane w restauracjach czy barach, będą podlegać opłatom. O jakich kwotach mówimy? Użytkownicy zapłacą między innymi:
- 20 groszy za kubek (także za kubek z pokrywką)
- 25 groszy za pojemnik na żywność.
System kaucyjny na plastik już niebawem
Natomiast od 1 stycznia 2025 roku w naszym kraju zacznie obowiązywać nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Oznacza ona wprowadzenie systemu kaucyjnego na butelki i puszki, a w szczególności:
- jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów
- szklane butelki wielorazowego użytku o pojemności do 1,5 litra
- metalowe puszki o pojemności do 1 litra.
Wysokość kaucji na wymienione wyżej opakowania będzie określona w rozporządzeniu. W kwietniu projekt rozporządzenia mówił o kaucji w wysokości 50 groszy za każde takie opakowanie.
Przyjęta już przez rząd ustawa to odpowiedź na konieczność wdrożenia unijnej dyrektywy dotyczącej zmniejszenia wpływu niektórych produktów wykonanych z tworzyw sztucznych na środowisko.
Na czym polega system kaucyjny?
W praktyce chodzi o prosty mechanizm: oddajesz puste opakowanie do sklepu i odzyskujesz kaucję zapłaconą w momencie nabycia towaru. Co istotne, obligatoryjne odbieranie opakowań będzie dotyczyło sklepów dużych, o powierzchni co najmniej 200 m2. Natomiast mniejsze sklepy będą mogły przystąpić do systemu kaucyjnego na zasadzie dobrowolności. Aby uzyskać w sklepie wpłaconą kaucję za opakowanie, nie będzie konieczne okazywanie paragonu. W związku z tym może być tak, że w jednym sklepie płacimy kaucję, a w innym ją odzyskujemy.
Jaki cel ma system kaucyjny?
Obecnie wymienionej wyżej opakowania objęte są systemem segregacji odpadów komunalnych. W związku z tym we wprowadzanym systemie kaucyjnym upatruje się zwiększenia poziomu selektywnej zbiórki, a pośrednio również recyklingu opakowań takich jak butelki czy puszki. Wszystko to natomiast w trosce o środowisko i w imię zmniejszania zaśmiecania planety.
