Czym są detergenty?
Detergenty (słowo pochodzi od łacińskiego detergens – czyszczący) to określenie, którego używamy zamiennie dla środków czystości. I po części mamy rację. Detergenty to związki chemiczne, które są aktywnymi związkami w środkach przeznaczonych do czyszczenia i odkażania, a w ich składzie często znajduje się także mydło. Wśród detergentów wyróżnić można:
- proszki do prania
- płyny do dezynfekcji
- płyny do naczyń
- płyny czyszczące do podłóg czy okien.
Często detergentami nazywamy środki nie tylko czyszczące, ale też wybielające czy nabłyszczające różnego rodzaju powierzchnie. Detergenty to zatem produkty syntetyczne o dużej skuteczności czyszczącej, nie tworzące nierozpuszczalnych soli.
Detergenty charakteryzują się wytwarzaniem dużej ilości piany, co ułatwia usuwanie zabrudzeń, a składem zbliżone są do mydła. Ponadto mają zdolność zmiękczania wody.
Czy wiesz, że…?
Do detergentów zalicza się także niektóre mydła lub mieszaninę substancji zawierającą mydło.
Z czego składają się detergenty?
Skład detergentu to tak naprawdę dwa elementy:
- hydrofilowe
- hydrofobowe.
Część hydrofilowa odpowiada za zdolność rozpuszczania środka czyszczącego. Z kolei część hydrofobowa umożliwia wiązanie cząstek brudu ze środkiem myjącym, a tym samym usunięcie ich z powierzchni, którą poddajemy czyszczeniu.
Detergenty występują w różnej postaci, m.in. są to:
- płyny
- kostki
- żele
- mleczka
- pasty
- granulki
- proszki.
Szczegółowy skład detergentów jest skomplikowany, a różni się w zależności od tego, jaki brud i z jakiej powierzchni ma usuwać. Mogą w nich występować np.:
- utleniacze
- środki ścierne
- wybielacze na bazie chloru
- enzymy
- rozjaśniacze
- konserwanty
- tłuszcze
- stabilizatory
- pochodne ropy naftowej
- kwasy np. przeznaczone do udrożniania rur
- substancje zmieniające pH
- substancje barwiące i zapachowe.
Przepisy polskiego i europejskiego prawa jasno wskazują, że na opakowaniu detergentów powinny się znaleźć odpowiednie oznakowania określające:
- instrukcję stosowania i specjalne środki ostrożności
- informacje o dozowaniu
- informacje o zawartości składników
- informacje o substancjach mogących powodować alergie.
Jaki wpływ na środowisko naturalne mają detergenty?
Biorąc pod uwagę, że skład detergentów to często długa lista szkodliwych i toksycznych substancji, środki te zalicza się do tych, które stanowią zagrożenie dla środowiska naturalnego, ale bezpośrednio także dla ludzkiego zdrowia. Najgorsze są środki do udrożniania rur, wybielacze i odplamiacze, czyli te, które w składzie mają węglan sodu, wodorotlenek sodu, nadtlenek wodoru lub podchlyron sodu. Dlatego też każdy taki produkt musi być odpowiednio oznakowany.
U ludzi detergenty mogą powodować zatrucie, a nawet śmierć. Najczęściej wynikają one z niewłaściwego użytkowania lub długotrwałej ekspozycji. Pierwsze objawy szkodliwego działania takich substancji to:
- kaszel
- kichanie
- bóle głowy
- alergie skórne.
W ekstremalnych przypadkach mogą powodować rozwój chorób nowotworowych, zaburzenia hormonalne i problemy z płodnością.
Czy wiesz, że…?
Bardzo częste stosowanie toksycznych środków czyszczących jest równie szkodliwe, jak palenie 20 papierosów na dobę.
Groźne są także dla środowiska. Często do ścieków trafiają wraz z fosforanami, co utrudnia proces samooczyszczania się wód. Dlaczego to taki problem? Ponieważ tak wyniszcza się wodne ekosystemy i ogranicza dostęp do wody pitnej.
Fosforany zawarte w detergentach powodują intensywny rozwój roślin i mikroorganizmów wodnych, co może być pozornie zjawiskiem korzystnym. Później jednak dochodzi do silnego rozwoju glonów i zakwitu wód, co utrudnia dostęp do światła na niższych warstwach zbiornika wodnego. To z kolei prowadzi do obumierania i gnicia glonów oraz obniżenia zawartości tlenu, a w konsekwencji do zmniejszenia populacji zwierząt i roślin wodnych. W ekstremalnych przypadkach zbiornik wodny przeistacza się w bagno. Dlatego zamiast fosforanów niektórzy producenci stosują środki biodegradowalne w oczyszczalniach ścieków.
Dodatkowo, ważną kwestią jest plastik, z jakiego wykonane jest opakowanie preparatu. Dobrze, jeśli plastikowe opakowanie można poddać recyklingowi.
Dlaczego warto stosować ekologiczne środki czystości?
Ekologiczne środki czystości to te, które nie zawierają szkodliwych i toksycznych substancji – nie szkodzą więc środowisku, a i dla ludzi są delikatne, neutralne i nie powodują alergii ani podrażnień skóry lub układu oddechowego. Są biodegradowalne, a jednocześnie nie zanieczyszczają wody.
Warto też mieć świadomość, że środki czystości bez chemii są równie skuteczne, a często nawet tańsze.
Ponadto naturalne środki czystości nie niszczą dłoni, którymi sprzątamy i nie prowadzą do wdychania chemicznych oparów.
Naturalne środki czystości – czym zastąpić detergenty ze sklepu?
Różne są zabrudzenia w naszym domu czy biurze. Dlatego często inny skład mają preparaty na tłuste plamy, a inne np. na osad z kamienia. Każdy z tych środków można jednak zamienić na naturalne środki czystości. Są one równie skuteczne i poradzą sobie z każdym brudem. Najczęściej skład oparty jest na mydle roślinnym, które ułatwia usuwanie brudu z różnych powierzchni. Naturalne środki czystości są więc ekologiczne, a w ich składzie najczęściej znajdują się:
- naturalny odkamieniacz – kwas cytrynowy
- substancje ścierające – soda oczyszczona, krzemiany, pumeks
- ocet
- płatki mydlane
- zapachy – naturalne olejki eteryczne, które dodatkowo mają właściwości odkażające.
Ekologiczne środki czystości niekiedy są pozbawione nawet naturalnych olejków eterycznych, mogą więc być całkowicie bezzapachowe. Dlatego można ich używać nawet jeśli w pobliżu są alergicy, małe dzieci czy kobiety w ciąży.
Ponadto przykładowo kwasek cytrynowy pomoże pozbyć się kamienia, a w połączeniu z innymi składnikami stanowi skuteczną alternatywę dla środków czyszczących do kuchni czy łazienki. Inny preparat – ekologiczny płyn do podłóg – zawiera w składzie naturalne woski roślinne, które zapewniają odpowiednią pielęgnację drewna – blatów czy mebli.
Rodzaje ekologicznych środków czystości
Wśród całej gamy naturalnych środków czyszczących znaleźć można m.in.:
- ekologiczne środki do prania – proszki, płyny do prania i płukania, także w wersji bezzapachowej
- eko środki do sprzątania – środki uniwersalne i specjalistyczne, np. do mycia podłóg, mebli, armatury, szyb, do sprzątania kuchni, łazienki lub dedykowane wyjątkowo tłustym zabrudzeniom
- naturalne środki do zmywania – płyny do naczyń, ekologiczne tabletki do zmywarki, proszki, sole, nabłszczacze, żele.
Naturalne środki czystości domowej roboty – jak je zrobić?
W przypadku większości preparatów dostępnych w sklepach, z łatwością można przygotować ich naturalne zamienniki. Poniżej przedstawiamy kilka podstawowych przepisów na ekologiczne środki czystości DIY. Czym zastąpić środki czystości ze sklepu? Przede wszystkim połączeniem takich składników jak woda, ocet i soda.
Uwaga! Nie należy łączyć sody lub mydła z octem lub kwaskiem cytrynowym, ponieważ mają inne pH i nie zadziałają skutecznie. Kwasy mają niskie pH, podczas gdy mydło i soda mają pH zasadowe. Sprawdzają się więc do innych zabrudzeń – kwasy do usuwania osadów z kamienia, mydła i rdzy, a mydło czy soda – do usuwania tłuszczu i innych zanieczyszczeń organicznych.
1. Pasta do czyszczenia DIY
To alternatywa dla środków czyszczących nagromadzony brud, a także dla odplamiacza. Przygotujesz ją z:
- wody
- sody.
Samo przygotowanie takiej posty jest bardzo łatwe. Zmieszaj oba składniki w takich proporcjach, by otrzymać gęstą pastę, przełóż do szklanego pojemnika i używaj. Uwaga! Ta pasta ma właściwości ścierające, więc musisz uważać, czy użycie jej nie zarysuje czyszczonej powierzchni. Dla lepszego efektu możesz zostawić taką pastę na kilka minut na fugach, które powinny się wybielić i łatwiej czyścić.
2. Domowy płyn do podłóg
Przygotujesz go szybko i na bieżąco. Potrzebujesz jedynie:
- 2 l gorącej wody
- 1 szklankę octu
- kilka kropli olejku eterycznego o dowolnym zapachu.
Do dowolnego wiadra wlej ocet, a następnie gorącą wodę. Możesz też dodać ulubiony olejek zapachowy, lekko zamieszaj, a płyn do podłóg DIY jest gotowy do użycia.
3. Zamiennik płynu do szyb
Tego preparatu używamy często, nie tylko do okien, ale także np. do szyb szafek kuchennych oraz szklanej kabiny prysznicowej. Nie warto więc inwestować w chemiczne preparaty. Lepiej zorganizować:
- 1 szklankę wody
- ½ szklanki octu
- kilka kropli olejku eterycznego.
Wszystkie składniki należy jedynie wymieszać w butelce ze spryskiwaczem. Możesz kupić w sklepie pustą butelkę lub wykorzystać do tego oczyszczoną butelkę po innym preparacie myjącym.
Podsumowując, ekologiczne środki czystości to skuteczna alternatywa dla środków chemicznych kupowanych w sklepie. Robiąc naturalne środki czyszczące w domu, nie tylko zmniejszasz ryzyko negatywnych skutków stosowania chemii dla swojego zdrowia, ale jednocześnie także chronisz środowisko. Samo zrobienie naturalnych środków czystości DIY jest łatwe i wymaga najczęściej posiadania jedynie sody oczyszczonej, octu i kwasku cytrynowego.
