Czym jest Nutri Score?
Zanim przejdziemy do wad i ograniczeń Nutri Score, warto po krótce zdefiniować i opisać to pojęcie. Dopiero wówczas nakreśli się nam obraz dotyczący sensu istnienia takiego systemu.
Nutri Score to system znakowania produktów spożywczych, który wskazuje ich jakość i wartość odżywczą. Z założenia Nutri Score ma pomagać konsumentom w wyborze odpowiednich produktów spożywczych. Odpowiednich, czyli zdrowych, które powinno się spożywać często. Jednocześnie system ma wskazywać na produkty, które należałoby ograniczać w diecie. Po przeprowadzeniu oceny wartości odżywczej poszczególnych składników produktu, przedstawia się ją na 5-stopniowej skali kolorystycznej i literowej. Mamy tu:
- literę A – kolor ciemnozielony
- literę B – kolor zielony
- literę C – kolor żółty
- literę D – kolor pomarańczowy
- literę E – kolor czerwony.
Warto wspomnieć, że litera A i kolor ciemnozielony to najkorzystniejszy skład produktu, natomiast kolor czerwony informuje konsumenta o tym, że dany produkt ma niekorzystny skład.
Przy ocenie bierze się pod uwagę elementy korzystne, jak:
- błonnik
- białko
- owoce/warzywa/tłuszcze
oraz składniki niekorzystne, wśród których znajdują się:
- sól
- cukier
- węglowodany
- tłuszcze
- ogólna wartość energetyczna.
Każda grupa to punkty, które następnie podstawia się do wzoru równania, zgodnie z którym punkty pozytywne odejmuje się od punktów negatywnych. Otrzymany wynik przyporządkowuje się do odpowiedniej kategorii od A do E.
Jest to system dodatkowy i dobrowolny (producenci nie muszą go stosować), znajdujący się z przodu opakowania.
Niebezpieczeństwa i ograniczenia wynikające z Nutri Score
W tym miejscu warto jednak zwrócić uwagę, że wskaźnik Nutri Score nie uwzględnia takich elementów jak np.:
- witaminy
- związki bioaktywne
- tłuszcze trans
- stopień przetworzenia żywności.
Zdarza się więc, że w grupie najkorzystniejszych produktów spożywczych, oznaczonych literą A znajdują się produkty wysokoprzetworzone, co raczej kłóci się z zasadami zdrowej diety. Nutri Score krzywdzi więc i mylnie punktuje chociażby taki produkt jak np. łosoś i inne stosunkowo tłuste ryby. Okazuje się, że przez swoją gęstość energetyczną i ilość soli, otrzymuje punktację pasującą do kategorii D, czyli tej samej, w której znajduje się część słodyczy. Można oczywiście dyskutować na temat tego, czy w wędzonym łososiu niezbędna jest taka ilość soli, niemiej jednak taka punktacja wskazuje, że zjedzenie kanapki z łososiem jest mniej korzystne dla organizmu niż np. płatki czekoladowe na mleku. Problem ten rozwiązałoby chociażby uwzględnianie w punktacji kwasów omega 3.
Podobnie jest z kaszą, ryżem i makaronem – Nutri Score nie odróżnia rodzajów makaronów, ryżu i kasz. Okazuje się, że zarówno kasza kuskus, jak i o wiele zdrowsza kasza gryczana przypisane są do kategorii A. Co prawda tłumaczenie polega na zauważeniu, że wskaźnik ten służy porównywaniu produktów jednej kategorii, niemniej jednak może on wprowadzać w błąd.
Nutri Score, również zdaniem polskich ekspertów z zakresu dietetyki i żywienia, może prowadzić do rozbieżności, a także błędnych klasyfikacji produktów, potraw i napojów.
Jednocześnie Nutri Score to francuski system znakowania żywności, jeden z kilku funkcjonujących w Unii Europejskiej. Są jednak kraje, w tym także Polska, które widząc pewne ograniczenia Nutri Score, podchodzą do niego co najmniej sceptycznie. Wielu sądzi bowiem, że to odbiłoby się negatywnie na produktach regionalnych. Często zawierają one np. nieco więcej tłuszczu, co w obliczu negatywnej klasyfikacji, będzie oznaczać ocenę końcową produktu w zaniżonej kategorii.
Wady Nutri Score
System Nutri Score ma więc, zgodnie z powyższym, szereg wad, których świadomość musimy mieć jako konsumenci. Wśród nich wymienić można chociażby takie aspekty jak:
- nieuwzględnianie niektórych składników, np. witamin czy omega 3
- nieuwzględnianie stopnia przetworzenia żywności, co prowadzi do uzyskiwania wysokiego (korzystnego)wskaźnika w przypadku produktów wysokoprzetworzonych
- trudny w komunikowaniu system punktowania – najlepsze produkty to te, które mają najmniej punktów, co może wprowadzać chaos.
Chcąc odpowiedzieć na te i kilka innych zarzutów, nieoficjalnie mówi się o tym systemie po zmianach, nazywając go Nutri Score 2.0. Wśród zmian znajduje się między innymi dodatkowa kategoria oznaczana literą F i kolorem bordowym. Wciąż jednak nie uwzględnia się stopnia przetworzenia żywności. Nutri Score, nawet po zmianach, staje się wskazówką dla konsumentów, ale ponieważ jest daleka od doskonałości, wymaga jednocześnie racjonalnego podejścia.
MTL jako alternatywa dla Nutri Score
Można więc zapytać, czy jest w takim razie inny system, który można by stosować zamiast Nutri Score i otrzymywać komplet informacji? Jednym z nich może być tzw. system świateł świetlnych – Multiple Trafiic Lights (w skrócie MTL). W tym wskaźniku mamy rozbicie na takie elementy jak:
- wartość energetyczna
- cukier
- tłuszcze
- nasycone kwasy tłuszczowe
- sól.
Każdy z tych składników zostaje określony jednym z trzech wskaźników:
- low – niski – kolor zielony
- med – średni – kolor żółty
- high – wysoki – kolor czerwony.
Dzięki takiej klasyfikacji szybko rozpoznajemy, czy składników, na których nam nie zależy, np. cukrów, jest w danych produkcie mało, czy dużo.
Nutrinform Battery
Jeszcze jeden schemat z sześciu funkcjonujących na unijnym rynku to włoski system Nutrinform Battery. Jest on zatwierdzony przez organy sektora publicznego, a oznaczenie to również znajduje się z przodu opakowania produktu. Przedstawia on referencyjne wartości spożycia. W praktyce na etykiecie znajdują się informacje dotyczące ilości energii i składników odżywczych w porcji danego produktu oraz jaki procent dziennego referencyjnego spożycia on stanowi.
Podsumowując, Nutri Score to jedynie pomoc w lepszej orientacji między produktami. Nie można jednak powiedzieć, że system ten wskazuje, czy dana żywność jest zdrowa czy nie. Co więcej, może się zdarzyć, że stosunkowo dobre i zdrowe produkty, przez brak uwzględnienia kluczowych składników, jak np. kwasy omega 3 lądują w tej samej, kiepskiej kategorii, w której są też np. słodycze.
