Przyjęło się przekonanie, że jeśli będziesz jeść więcej warzyw, a ograniczysz spożycie mięsa, będziesz zdrowszy. I pewnie tak jest, ale wszystko z zachowaniem umiaru. Nie warto bowiem dopuszczać do niedoborów składników mineralnych w organizmie. Niemniej jednak modny wegetarianizm czy weganizm potrafią też wykazywać pozytywne skutki na ludzki organizm.
Czym jest filozofia żywienia?
Jedzenie to nasza codzienność. Ma ono jednak duży wpływ nie tylko na nasze zdrowie i kondycję, ale także na kondycję planety. W przypadku ludzi, od jedzenia zależy nasze zdrowie, wygląd, samopoczucie, jak również sprawność fizyczna i umysłowa. W przypadku planety, to co jemy i ile jedzenia wyrzucamy, ma duże znaczenie dla środowiska. Dlatego warto rezygnować z niektórych produktów, by nie doprowadzić do zagłady świata. Jak to możliwe?
Pierwszy przykład z brzegu – jemy coraz więcej mięsa, które pochodzi z krów wypasanych na polach. Produkują one gazy zwiększające efekt cieplarniany, ściągając na naszą planetę ocieplenie klimatu i nagłe zjawiska pogodowe. To oczywiście duże uproszczenie tematu, ale niewątpliwie skala problemu jest ogromna.
Filozofia odżywiania wiąże się więc z ludzkimi przekonaniami i ideami, a także z pradawnymi systemami wiedzy o zdrowiu, np. chińska medycyna czy Ajurweda. Wielu decyduje się na dietę, by nie jeść niczego, co wiązałoby się z zabiciem żywego stworzenia lub czego wyprodukowanie wiązałoby się z krzywdą zwierząt.
Jakie są rodzaje modnych diet?
Lista diet, które są modne w ostatnim czasie jest długa. Spróbujemy przywołać kilka z nich, by uzmysłowić Czytelnikowi, że metodą małych kroków można osiągać wielkie sukcesy.
Wegetarianizm
Wegetarianizm to najczęściej stosowana obecnie dieta i jednocześnie filozofia odżywiania. Polega na wykluczeniu z diety produktów mięsnych, w tym także ryb. Łagodną wersją wegetarianizmu jest semiwegetarianizm. Zakłada on wykluczenie jedynie mięsa czerwonego, przy jednoczesnym pozwoleniu na spożywanie drobiu, ryb i produktów zwierzęcego pochodzenia. Chodzi więc tu nie o całkowite wykluczenie mięsa, a jedynie o ograniczanie jego spożycia. To wydaje się w dzisiejszych czasach być jedną z rozsądniejszych opcji.
Dietą, która wyklucza mięso, ale dopuszcza spożywanie ryb jest pescowegetarianizm. Z kolei jeśli wykluczasz z diety mięso, ryby i jajka – należysz do grupy wychwalającej laktowegetarianizm. W tym wypadku możesz spożywać mleko i przetwory na bazie mleka. Możesz też wykluczyć rybę, mięso i produkty odzwierzęce, ale wciąż spożywać jajka. Nazywa się to owowegetarianizmem. Jeżeli nie jesz mięsa, ale jesz ryby i owoce morza, jesteś ichtiwegetarianem, a jeśli jesz jedynie mięso drobiowe, jesteś pollowegetarianem.
Weganizm
Weganizm to wegetarianizm, ale w restrykcyjnej formie. Weganie nie jedzą mięsa, ryb, ani żadnych produktów pochodzenia zwierzęcego. Unikają więc również produktów zawierających żelatynę, a nawet miodu. Weganizm to jedna z koronnych filozofii żywienia. Jej wyznawcy często kierują się nią także w codziennym funkcjonowaniu. W praktyce oznacza to, że nie uczestniczą w rozrywkach związanych z udziałem zwierząt. Nie chodzą więc do cyrku czy zoo. Starają się także rezygnować z noszenia ubrań i stosowania kosmetyków, które powstały ze zwierzęcych surowców. Niektórzy z nich nie używają także produktów testowanych na zwierzętach.
Frutarianizm
Ciekawą filozofią jest frutarianizm. Wyklucza on z diety warzywa i owoce, które trzeba zerwać. Dopuszczalne do spożycia są tylko te owoce i warzywa, które spadły na ziemię z drzew lub krzaków. W niewielkich ilościach możesz też jeść warzywa liściaste. To filozofia, która nie we wszystkich kręgach jest rozumiana, ponieważ z założenia oznacza, że jej wyznawcy nie zabijają roślin. Frutarianie nie jedzą więc mięsa, produktów odzwierzęcych, ale także np.…. marchewki.
Witarianizm
Oznacza spożywanie jedynie warzyw i owoców, w całości wykluczając produkty pochodzenia zwierzęcego. Co więcej, pożywienie to nie może być poddane obróbce cieplnej, musi być w pełni surowe. Nie można więc również spożywać herbaty, kawy i innych ciepłych napoi. Skąd bierze się ta filozofia? Z przekonania, że podgrzewanie pokarmu pozbawia go korzystnych składników odżywczych, dlatego może ono osiągnąć temperaturę maksymalnie 42°.
Inne rodzaje diet
Jest jeszcze kilka innych rodzajów diet, które mogą budzić kontrowersje. Należą do nich:
- Liquidarianizm – pozwala spożywać produkty witariańskie, ale tylko pod postacią soku
- Sprautarianizm – pozwala spożywać jedynie owoce, warzywa i kiełki zbóż
- Owowegetarianizm – zabrania spożywania mięsa i produktów mlecznych, ale dopuszcza spożywanie jajek
- Insektowegetarianizm – jedynym źródłem białka zwierzęcego może być tutaj robak, insekt lub skorupiak (np. krewetka, krab)
- Bretarianizm – wyznawcy tej filozofii uważają, że jedzenie szkodzi ludzkiemu organizmowi, choćby w postaci toksyn, dlatego do życia potrzeba wyłącznie energii słonecznej.
Na koniec warto również zwrócić uwagę na fleksitarianizm. W tym nurcie dopuszczone jest spożycie produktów roślinnych oraz okazjonalne spożycie mięsa i wyrobów pochodzących od zwierząt, ale jest to uzasadnione spożyciem poza domem, szczególnie podczas różnych uroczystości. Jeden powie, że to zakłamanie, inny, że to umiar w codziennym ograniczaniu spożywania mięsa.
Czy takie diety są zdrowe?
Diety roślinne mają z pewnością swoje zalety. Potrafią np. skutecznie kontrolować masę ciała i niwelować nadwagę. Oprócz tego zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i stabilizują ilość cholesterolu. W przypadku niektórych diet, możesz mieć również pewność, że zmniejszasz ryzyko zachorowania na cukrzycę i raka.
Można zadać pytanie, czy na pewno rezygnowanie z takiej liczby różnych składników jest zdrowe. Oczywiście wszystko, co nie odbywa się z umiarem, ma swoje negatywne skutki. Podobnie jest z wymienionymi wyżej dietami. Mogą one przyczyniać się do powstawania zaburzeń żywieniowych. Dlatego też zalecane są suplementacje niektórych składników, których nie dostarczamy do organizmów w pokarmie. Do takich elementów należą:
- witamina D – występuje w oleju roślinnym, rybie, mleku i jajach
- witamina B12 – występuje w mleku i jajach
- żelazo – zawarte jest w sezamie, pestkach dyni, brukselce, soczewicy, tofu, fasoli, ciecierzycy, kakao, brokule, burakach, grochu, a także w kaszy jaglanej i gryczanej
- wapń – zawarty w rukoli, szpinaku, soi, brokułach, migdałach, figach i tofu (szczególnie potrzebny, gdy pijesz dużo kawy lub uprawiasz sport)
- cynk – zawarty w natce pietruszki, pomidorach, otrębach owsianych, sałacie, kakao, sezamie, tofu, pestkach dyni, roślinach strączkowych czy grzybach.
Organizm ludzki, do pełni funkcjonowania potrzebuje szeregu związków. Należą do nich: woda, witaminy, składniki mineralne (np. magnez, żelazo, potas), węglowodany (w tym błonnik), białka, tłuszcze. Ich niedobór może prowadzić do szkodliwych dla zdrowia powikłań.
Ortoreksja jako efekt diety
Może się też zdarzyć tak, że dieta wegańska lub wegetariańska zwiększy ryzyko wystąpienia ortoreksji. Definiuje się ją jako świadome wybieranie jedynie zdrowych nawyków żywieniowych. Pozornie pozytywne oblicze zmienia się w serię żywieniowych ograniczeń. W konsekwencji prowadzi do braku przyjemności pochodzącej z jedzenia i do nadmiernego skupienia na temacie zdrowego pożywienia oraz zaburzeń prawidłowego postrzegania żywienia. Może też powodować lęk narzucony sobie samemu i kompulsywne zachowania.
Freeganizm – na czym polega?
Freeganizm nie jest dietą samą w sobie. Jest raczej ruchem, który sprzeciwia się konsumpcjonizmowi Zachodu i marnowaniu jedzenia. W skrócie, freeganie starają się jeść to, co inni wyrzucili i korzystać na co dzień z przedmiotów, które inni wyrzucili. Główną zasadą freegan jest hojność, dzielenie się i minimalizowanie potrzeb. Aby uchronić rzeczy i żywność przed wyrzuceniem, powstają np. grupy fb lub specjalne aplikacje mobilne, które pozwalają uratować te rzeczy lub produkty przed kubłem na śmieci.
Jak można zauważyć, różne diety, choć modne, nie zawsze są czymś dobrym. Stosowane bez umiaru lub konsultacji z lekarzem, potrafią prowadzić do niebezpiecznych schorzeń. Warto więc wiedzieć, co eliminujemy z diety i jakie składniki zawarte są w tym pokarmie, by móc suplementować niektóre niezbędne dla organizmu związki. Warto również pamiętać, że dla wielu, dieta np. wegetariańska to coś więcej, niż po prostu rezygnacja ze spożywania mięsa.
