Skład materiału, z jakiego wykonane są ubrania to coś, na co konsumenci zwracają coraz większą uwagę. Świadomi kupujący są skłonni niekiedy zapłacić za dany produkt więcej, jeśli jest on wykonany np. z ekoskóry. Coraz większą popularnością cieszą się wiec produkty – odzież, obuwie i dodatki – wykonane chociażby z wegańskiej skóry. Ale co właściwie oznacza wegańska ekoskóra?
Wegańskie ubranie czyli jakie?
Wegańskie ubranie, podobnie jak wegańska dieta, oznacza rezygnację z produktów pochodzenia zwierzęcego. Skóra wegańska to zatem taka, do której produkcji nie przyczyniło się żadne zwierzę, ani też nie straciło życia. Taki rodzaj materiału jest więc np. pochodzenia roślinnego, czyli nie wpływa negatywnie na środowisko ani ludzi, a tym bardziej na zwierzęta. Co więcej, ekoskóra jest wytrzymała i wygodna, a przede wszystkim tańsza niż skóra naturalna. Godnie zastępuje więc np. wełnę, jedwab, moher czy kaszmir. Najczęściej są one mieszane z materiałami syntetycznymi. Jest jeszcze np. bisior, który pozyskuje się z wydzieliny specjalnego gatunku małży. Przyjrzyjmy się jednak bliżej składnikom odzieży.
Odzwierzęce składniki odzieży
Odzwierzęce składniki odzieży to takie, których użycie nie wyraża troski o zwierzęta czy środowisko. A takich produktów jest niestety sporo. Warto je poznać, by być bardziej świadomym w momencie podejmowania decyzji zakupowej. Wśród składników odzieży znajdziemy więc między innymi takie materiały zwierzęcego pochodzenia jak:
- skóra
- futro
- wełna
- kaszmir
- moher
- jedwab
- pióra
- angora
- rogi
- masa perłowa
- karmin i indygotyny.
Skóra zwierzęca
Podstawowym i często stosowanym składnikiem jest skóra zwierzęca konserwowana przez garbowanie. Proces ten jest toksyczny, ponieważ zakłada używanie szkodliwych środków chemicznych. Często też pozyskiwanie skóry nie jest produktem ubocznym przemysłu mięsnego, ale ubój w rzeźniach służy wyłącznie pozyskiwaniu skóry np. na kurtki.
Futro ze zwierząt
Futro to równie cenna część zwierząt, która bywa wykorzystywana do wykonania odzieży. Najczęściej są to lisy czy norki, które hodowane są właśnie dla ich futra. Fermy, na których się je trzyma najczęściej powodują cierpienie zwierząt z racji niedostosowania warunków do zwierzęcych wymagań. Wiele do dyskusji pozostawia także proces uśmiercania zwierząt – lisy zabijane są wstrząsami elektrycznymi, a norki zwykle trafiają do komór gazowych.
Wełna owcza
Wełna owcza pozyskiwana jest w wyniku strzyżenia owiec, które jest dla nich ogromnym stresem. Oprócz strzyżenia owce poddaje się bowiem mulesingowi, czyli wycinaniu kawałków skóry wokół ogona, co ma zapobiegać rozwojowi much w futrze zabrudzonym moczem lub kałem. Jest to jednak proces bolesny dla zwierzęcia, porównywany do zabiegu kastracji. W światowej produkcji wełny największy udział ma Australia.
Kaszmir
Kaszmir to tak naprawdę wełna kaszmirowa pozyskiwana z kozy kaszmirskiej. Proces pozyskiwania takiej wełny jest okrutny i bolesny, a polega na wyrywaniu wełny z futra kozy przy pomocy drucianej szczotki. Być może z tego powodu kaszmir jest tak drogi i uchodzi za produkt ekskluzywny. Niestety, dla kozy oznacza to większe narażenie na śmierć – pozbawienie jej warstwy ocieplającej, może powodować zgon w zimowej aurze.
Moher
Moher to produkt pochodzący najczęściej z USA i Południowej Afryki. W praktyce jest to włosie kozy angorskiej. Ma lekką i aksamitną strukturę oraz wyjątkowy połysk. Prawdopodobnie z tego powodu jest bardziej doceniany niż np. wełna owcza. Za tym idzie oczywiście znacznie wyższa cena. Wyjątkową miękkością futra charakteryzują się szczególnie młodsze osobniki, dlatego to u nich dokonuje się strzyżenia najczęściej. Starsze zwierzęta strzyżone są co około pół roku. Zanim jednak do tego dojdzie, koza zanurzana jest w wodzie w celu usunięcia brudu i kurzu z futra.
Jedwab
Ten materiał pochodzi z jedwabnych włókien tworzących kokony jedwabników. Pozyskiwanie tego surowca np. na odzież jest wyjątkowo brutalne. Uzyskiwanie włókien polega bowiem na gotowaniu gąsienic jedwabników żywcem. Co więcej, aby uzyskać około 1 kilograma jedwabiu potrzebne jest aż 6 tysięcy gąsienic.
Pióra
Pozyskiwanie piór zwierząt to zabieg bolesny i stresujący dla zwierząt. Co prawda zakazuje się pozyskiwania piór w wyniku ich wyrywania, ale rzeczywistość okazuje się być bardziej brutalna. Niemniej jednak najczęściej pióra zbierane są po zabiciu zwierząt, zwykle hodowanych dla jajek czy mięsa. I choć wówczas pióra są w pewnym sensie produktem ubocznym, to jednak zakup produktów z pierzem pośrednio wspiera hodowlę takich zwierząt – najczęściej gęsi i kaczek. Większość, bo około 80% pierza światowego pochodzi z Chin.
Angora
Angora to nic innego jak futro królików angorskich. Charakteryzuje się ono długim i miękkim włosiem. Od 2013 takie firmy jak np. H&M, Tommy Hilfiger czy Calvin Klein zrezygnowały z tego materiału, ponieważ futro królików zbierane jest w czasie skubania „na żywca”. To dla zwierząt bolesne i stresujące doświadczenie. Co więcej, króliki te najczęściej hodowane są w za małych klatkach i złych warunkach. I tu ponownie, większość – 90% - angory pozyskuje się w Chinach.
Rogi
W produkcji elementów odzieży czy dodatków wykorzystuje się także zwierzęce rogi, a dokładniej warstwę rogową. To substancja składająca się z martwych komórek bogatych w keratynę, a znajduje się nie tylko na rogach, ale także kopytach i dziobach. Najczęściej wykorzystuje się je do produkcji biżuterii, guzików lub np. grzebieni.
Masa perłowa
Zwykle masa perłowa używana jest do produkcji guzików lub biżuterii. Ten surowiec pozyskuje się z muszli małży. Niejednokrotnie jednak, aby tego dokonać, zwierzęta są zabijane lub umierają w szkodliwych warunkach hodowlanych.
Karmin i indygotyny
Te dwa elementy często są składnikami barwników tekstylnych. Karmin wytwarza się z owadów, natomiast indygotyny pochodzą ze ślimaków. To kolejne przykłady produktów zwierzęcego pochodzenia używanych w produkcji odzieży czy dodatków, które są bardzo nieekologiczne.
Wegańskie składniki ekoskóry
Co więc należy do wegańskich alternatyw składników pochodzenia zwierzęcego? Propozycji jest wiele, a w większości są to produkty roślinne. Ekoskóra może powstawać ze składników, które da się podzielić na dwie grupy:
- włókna naturalne biodegradowalne
- włókna syntetyczne niebiodegradowalne.
Co prawda do włókien syntetycznych, a szczególnie takich, których nie można poddać procesowi biodegradacji, można mieć sporo zastrzeżeń, niemniej jednak wciąż są to produkty, które nie powstają za sprawą śmierci czy cierpienia jakiejkolwiek żywej istoty. Trzeba jednak mieć świadomość, że akryl czy poliester, z których są wykonane takie syntetyczne włókna, nie są dobre dla środowiska – ich pranie powoduje przedostawanie się do zbiorników wodnych, przez co stanowi zagrożenie dla środowiska. Co więc należy do każdej z podgrup?
Włókna naturalne biodegradowalne
Wśród włókien naturalnych, które można poddać procesowi biodegradacji są między innymi:
- bawełna – najczęściej stosowana w produkcji tekstyliów; są to włókna otaczające owoc, które po zebraniu zostają zmienione w przędzę i wykorzystane do produkcji odzieży; jeszcze lepszą odmianą jest bawełna organiczna uprawiana bez użycia toksyn rolniczych – pestycydów i sztucznych nawozów
- konopie – ponieważ roślina ta z natury jest wytrzymała, nie wymaga stosowania pestycydów ani nawozów; odzież z konopi jest biodegradowalna i polecana osobom z alergiami; same ubrania są trwałe, odporne na zabrudzenia i cieplejsze niż np. te wykonane z bawełny
- korek – to roślina łatwa w uprawie, która nadaje się do wykonania kurtek, butów, pasków, toreb czy portfeli; materiał z korka jest oddychający i odporny na zabrudzenia
- len – również nie potrzebuje dodatkowych nawozów; tkanina lniana jest odporna na rozdarcia i uszkodzenia, nie absorbuje zapachów i jest stosunkowo przewiewna
- wiskoza – do produkcji tego materiału niezbędny jest chemiczny proces oparty na celulozie z bambusa, eukaliptusa lub drewna bukowego; materiał jest przyjemny w dotyku, podobnie jak połączenie jedwabiu i bawełny, tyle że jednocześnie jest w pełni biodegradowalny
- jedwab sojowy – to produkt końcowy i uboczny wytwarzania produktów sojowych; jedwab sojowy jest ciepły i wygodny, podobnie jak kaszmir
- lyocell (tencel) – to produkt powstały z celulozy uzyskanej najczęściej z pulpy drzewnej; to włókno jest przyjazne środowisku i podlega recyklingowi.
Włókna syntetyczne niebiodegradowalne
Są również włókna, które choć nie pochodzą od zwierząt, są trochę mniej eko, ponieważ nie są biodegradowalne. Należą do nich:
- sztuczne futro – jego produkcja to skomplikowany proces; składa się zwykle z bawełny, poliestru, w które wplata się włókna poliakrylu; chcąc sprawdzić, czy dana tkanina to sztuczne futro, wystarczy ją podpalić – będzie ona śmierdzieć plastikiem (takiej metody jednak nie polecamy)
- sztuczna skóra – mieszaniny włókien pokrywanych poliuretanem (do niedawna PVC); wyglądem przypomina skórę naturalną i ma zbliżoną do niej jakość
- akryl – to włókna złożone głównie z poliakrylonitrylu (PAN), podobne do wełny; jest miękki w dotyku i odporny na gniecenie
- poliester (PET) – włókna wyjątkowo odporne na podarcie, ale sam surowiec nie należy do najbardziej ekologicznych.
Podsumowując, warto zwracać uwagę na to, z jakich surowców wykonana jest odzież, którą kupujemy w sklepie. Istnieje cały szereg surowców, które są eko ze względu na swoją biodegradowalność. Jednocześnie są to materiały wegańskie.
