Czym jest kompostownik i kompost?
Kompostownik to pojemnik, w którym przeprowadza się kompostowanie, czyli naturalny proces unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów, polegający na rozkładzie substancji organicznej, którego dokonują mikroorganizmy.
Kompost z kolei to produkt pochodzący z kompostownika. Uznawany jest za jeden z najlepszych i uniwersalnych nawozów naturalnych. Kompostowanie to zatem sposób na tani i pełnowartościowy dodatek dla roślin i gleby.
Zalety i wady kompostownika
Kompostownik, jak wiele rozwiązań, ma szereg zalet, ale i nie jest pozbawiony wad. Zanim więc zdecydujesz się na zbudowanie kompostownika, sprawdź, jakie ma atuty i mankamenty.
Dużą zaletą kompostu jest jego uniwersalność – taki nawóz sprawdza się w przypadku wszystkich upraw. Jest też bezpieczny i bogaty w makro- i mikroelementy. Stosowany jest do rozluźniania gleby gliniastej i zwiększania żyzności gleby lekkiej. Ziemia zasilana takim kompostem ma więc dużo próchnicy, jest przewiewna i pulchna. Kompost pobudza też rozwój pożytecznych organizmów glebowych, które eliminują bakterie, grzyby i infekcje roślin, rozkładają również toksyny pochodzące z chemicznych środków ochrony roślin. Ponadto, rośliny zasilane kompostem są nie tylko bujniejsze, ale także lepiej znoszą mróz.
Jest jeszcze jeden aspekt – ekonomiczny. Wyrzucając dużą część resztek roślinnych do kompostownika, możemy zaoszczędzić na wywozie śmieci (o ile nie jesteśmy za nie rozliczani np. od ilości zużytej w gospodarstwie domowym wody).
Wśród wad kompostu należy wspomnieć choćby o tym, że nawóz nie jest produktem jednorodnym i zależy od składu kompostowanych materiałów. Ponadto, co najczęściej zniechęca właścicieli ogrodów, kompostownik wytwarza nieprzyjemny zapach, który w dłuższej perspektywie może być męczący.
Co można wrzucić do kompostownika?
Do kompostownika powinno się wrzucać roślinne resztki – zarówno z ogrodu, jak i z domu. Istotne jest, by odpadki były czyste i nie przejawiały objawów chorób czy działania szkodników. Do kompostownika można wrzucić:
- trawę
- zdrewniałe fragmenty roślin
- korzenie
- przyschnięte kwiaty
- owoce, warzywa i zioła
- chwasty
- zużytą ziemię z doniczek
- słomę
- skorupki jaj
- fusy z kawy i herbaty
- muł z oczka wodnego
- popiół z kominka
- pocięty i niezadrukowany papier.
Istotne są tak zwane pryzmy kompostowe, czyli w praktyce – warstwy poszczególnych kompostowanych roślin. Wśród nich są te z dużą ilością azotu, czyli wszystkie rośliny zielone oraz warstwy „węglowe”, czyli zdrewniałe części roślin. Najlepiej układać je w proporcji 2:1. Warto jednak zacząć od ułożenia na dnie warstwy drenującej na grubość około 15-20 cm. Stanowić ją mogą gałązki i pędy. Na tym dobrze jest stworzyć warstwę pochłaniającą wymywane składniki pokarmowe z górnych warstw – może to być słoma, torf lub zeszłoroczny kompost. Dopiero na tę warstwę układa się resztki organiczne, które mają być przerobione na kompost.
Czego nie wolno wrzucać do kompostownika?
Co prawda do kompostownika można wrzucać odpadki kuchenne, ale pod warunkiem, że są to odpadki roślinne. W żadnym wypadku nie mogą to być ryby, mięso czy kości. Będą one gnić, śmierdzieć, a co gorsza, przyciągać dzikie zwierzęta, jak np. szczury.
Wrzucając do kompostownika chwasty, warto sprawdzić, czy nie mają one nasion, ani czy rośliny nie są chore. Niewskazane są też duże ilości skórek owoców cytrusowych, ponieważ najczęściej, by przetrwały transport, są one pryskane środkami chemicznymi. Nie wrzucaj do kompostu również liści dębu, olchy i orzecha, ponieważ zawierają szkodliwe dla roślin substancje, które z pewnością przenikną do roślin zasilanych takim kompostem.
Do kompostownika nie powinno się wrzucać również przedmiotów wykonanych z plastiku, metalu lub szkła ani zadrukowanego papieru, np. gazet.
Jak długo robi się kompost w kompostowniku?
Podstawową zasadą jest stały dostęp powietrza – wówczas rozkład następuje bez procesu gnicia. Pamiętaj też, żeby nie ubijać kompostu, a wręcz przeciwnie – co kilka tygodni przemieszaj ułożone warstwy. W czasie suszy warto podlać pryzmy kompostowe. Najczęściej nawóz organiczny jest gotowy po około 8-12 miesiącach. Jest wówczas brunatny i wydziela woń leśnej ściółki. Można jednak użyć preparatów przyspieszających kompostowanie, które skrócą czas tworzenia nawozu w kompostowniku do około 5-6 miesięcy.
Czy z kompostownika śmierdzi?
Niestety, ponieważ w kompostowniku dochodzi do procesów fermentacji materiału organicznego, wydziela się nieprzyjemny zapach. Odpowiada za niego rozkładająca się materia biologiczna. Co prawda można przy pomocy specjalnych środków osłabiać tę nieprzyjemną woń, jednak nigdy nie wyeliminujemy jej w całości.
Szczególnie nieprzyjemną woń wydziela źle skomponowany kompost. Jeśli zrobimy kompost jednorodny, składający się przykładowo z samej trawy, może on zacząć gnić, a wówczas smród jest czymś nieuniknionym.
Kompostownik – instrukcja krok po kroku
Oczywiście kompostownik można kupić w gotowej formie w sklepie. Najczęściej jest on wykonany z tworzywa sztucznego, więc to rozwiązanie nie do końca polecamy. Równie dobrze kompostownik można zrobić samodzielnie.
Zacznij od wybrania stanowiska. Pamiętaj przy tym, że nie jest to konstrukcja, która zdobi ogród – jest prosta, a przede wszystkim funkcjonalna. Z racji jego wyglądu i procesów, które w nim przebiegają, lepiej zaplanować kompostownik w mało reprezentacyjnym miejscu, najlepiej lekko schowanym.
Istotna jest też ekspozycja na słońce. Najlepiej kompostownik funkcjonuje w miejscu stosunkowo słonecznym lub lekko zacienionym – wówczas procesy fermentacji przebiegają najskuteczniej.
Następnie skompletuj wszystkie niezbędne materiały. Do wykonania kompostownika potrzebujesz:
- czterech płaskich desek np. 100-120 cm długości
- czterech drewnianych palików np. 100-140 cm długości
- czarnej folii perforowanej (zwiększa temperaturę w kompostowniku i przyspiesza rozkład odpadów)
- siatki
- worka torfu
- młotka i gwoździ
- drutu lub zszywacza tapicerskiego.
Jak zrobić kompostownik? Wystarczy wykonać kilka stosunkowo prostych kroków:
- wytycz granice kompostownika i przygotuj teren (oczyść go)
- wykop dół pod kompostownik o głębokości około 40-50 cm
- wyrównaj teren i wbij pionowe paliki (najlepiej, jeśli konstrukcja jest niższa niż 100-150 cm
- trzy boki zabezpiecz siatką mocując ją do palików, a następnie przytwierdź do niej czarną folię (przy pomocy drutu lub zszywek)
- przygotuj czwartą ścianę z przyciętych desek układanych od wewnątrz w odstępach zapewniających dopływ tlenu
- zaimpregnuj drewniane elementy (możesz to też zrobić przed rozpoczęciem budowy)
- wysyp na dno kolejne warstwy i… gotowe!
Pamiętaj, by na zimę okryć pryzmę materiałem izolującym.
