Wszechobecne marnowanie jedzenia i nadprodukcja rzeczy sprawiają, że coraz więcej z nas, zamiast zasilać hałdy śmieci na wysypiskach, szuka sposobów na przetwarzanie żywności lub ponowne wykorzystanie rzeczy i nadawanie im tak zwanego „drugiego życia”. Ekologia i troska o planetę wręcz nakazują nam poszukiwać sposobów na pełne wykorzystywanie różnego rodzaju rzeczy. Z tego powodu powstają ruchy zero waste i less waste, które można rozpatrywać w kategoriach stylu życia lub filozofii.
Czym jest less waste?
Less waste (w dosłownym tłumaczeniu oznaczające „mniej odpadów”) ma na celu zmniejszenie ilości odpadów produkowanych przez człowieka. W niektórych kręgach nazywa się ten ruch wręcz filozofią życia. Dąży ona również do niemarnowania jedzenia, które mogłoby być spożyte w innej formie lub przez kogoś innego. Głównym celem less waste jest racjonalne i odpowiedzialne korzystanie z zasobów naturalnych. Pod tym pojęciem kryje się więc minimalizm, recykling, naturalne zamienniki oraz DIY.
Ruch less waste dotarł do Europy z USA, gdzie problem marnowania jedzenia i surowców jest największy. Nie ma on ram formalnych, ale kieruje się określonymi zasadami, które proponowane są wszystkim, ale nie są narzucane.
Do podstawowych zasad less waste można zaliczyć m.in.:
- nie wyrzucaj – naprawiaj lub oddaj na części
- używaj przedmiotów wielorazowego użytku – np. materiałowej torby na zakupy
- podziękuj za plastikową foliówkę lub przykrywkę do kawy z plastiku
- oddaj ubrania potrzebującym
- kupuj w sklepach dbających o środowisko w procesie produkcji
- kompostuj naturalne odpady
- kupuj z umiarem
- recyklinguj śmieci
- nadawaj rzeczom drugie życie.
Przykłady less waste
Przykładów życia zgodnie z zasadą less waste jest oczywiście mnóstwo. Najlepszym z nich i takim, z którego może skorzystać każdy, jest np. sposób na ograniczanie zużycia plastiku. Wystarczy zabrać na zakupy starą reklamówkę lub wielorazową torbę materiałową. Zamiana butelkowanej wody ze sklepu na kranówkę w wielorazowej butelce np. filtrującej, którą możesz zabrać ze sobą w każde miejsce to kolejna propozycja. Zamiast wybierać produkty w opakowania plastikowych, wybieraj te z innych materiałów (np. kompostowalnych).
Less waste w kuchni
Najbardziej oczywistą zasadą less waste w kuchni jest niemarnowanie jedzenia. Jeśli jakaś szynka powoli nie nadaje się na kanapkę, usmaż na niej jajecznicę lub dodaj do gulaszu. Z dojrzałych owoców zrób shake mleczny, a z warzyw – zupę krem lub zapiekankę. W praktyce, z tego, co masz w lodówce, choćby było tego niewiele, jesteś w stanie przygotować sporo różnych dań, zarówno na śniadanie, obiad czy na kolację. Przykład? Masz dojrzałe banany? Rozgnieć je, dodaj mąkę, odrobinę cukru, jajko i usmaż placki lub upiecz babeczki.
Inną propozycją jest zamiana jednorazowych ręczników papierowych na zwykły ręcznik do rąk lub bawełniane ściereczki, których używać można wielokrotnie.
Less waste w szafie
Równie dobrze zasadę less waste można stosować przeglądając… szafę z ubraniami. Co jakiś czas każdy z nas przestaje się mieścić w swoje ubrania lub przestają się one podobać. Zamiast wyrzucać je do śmietnika, być może przy pomocy domowej maszyny do szycia, jesteś w stanie zmienić je w coś innego? Przykładowo za krótkie jeansy w krótkie spodenki na lato, długą suknię w zwiewną sukienkę do kolan albo starą kurtkę w bezrękawnik. Jeżeli jednak uznasz, że kategorycznie nie będziesz nosił tych ubrań, a nie są one zniszczone lub trwale ubrudzone, możesz oddać je potrzebującym. W miastach całego kraju funkcjonują stowarzyszenia pomagające ubogim, które chętnie przyjmą takie ubrania i przekażą dalej. Możesz też skorzystać ze specjalnych pojemników na odzież używaną.
Less waste w domu
Produktów wpisujących się w ruch less waste w domu może być sporo. Są nimi np. bambusowe szczoteczki do zębów lub bambusowe wielorazowe maszynki do golenia. Oprócz tego less waste to także metalowe butelki termiczne, kranówka zamiast wody butelkowanej, papier toaletowy z recyklingu, pudełka lub woskowijki na drugie śniadanie zamiast folii aluminiowej, a nawet drewniane zabawki zastępujące te wykonane z plastiku.
Jeszcze innym sposobem jest np. samodzielne robienie kosmetyków na bazie chociażby octu jabłkowego czy płatków kwiatów.
Można też nadawać przedmiotom drugie życie, wykorzystując np. stare kartoniki i puszki jako pojemniki do przechowania. Taki pojemnik DIY można samodzielnie wykonać i ozdobić w domu.
Less waste w społeczeństwie
Oprócz powyższych rozwiązań, jest jeszcze jedno, które po części łączy się z jedzeniem, ale ma wymiar ogólnospołeczny. Mowa tu o coraz popularniejszych jadłodzielniach. To lodówki, szafki lub budki, do których można przynieść pełnowartościowe jedzenie i zostawić je dla potrzebujących. Najważniejsze, by nie było to jedzenie zepsute ani przeterminowane. Jeśli jednak masz za dużo jedzenia po wizycie gości albo po świętach, zanieś część produktów właśnie do jadłodzielni, gdzie osoby głodne, a nawet bezdomne, będą mogły przyjść w dowolnym momencie i skorzystać. Ty nie marnujesz jedzenia – ktoś dzięki Tobie nie chodzi głodny.
Zero waste – co to znaczy?
Jeszcze bardziej restrykcyjne podejście mają osoby z ruchu zero waste. To nawiązanie do czasów naszych babć i dziadków, kiedy nie było aż takiej dostępności nowych rzeczy w sklepach, dlatego to, co uległo zepsuciu, naprawiało się, by służyło przez następne lata. Zamiast wyrzucać telewizor i kupować nowy, wystarczy wymienić zużytą część i korzystać z telewizora nadal. To samo dotyczy np. kuchni i jedzenia. Nie wyrzucaj suchego chleba czy bułki do śmieci – równie dobrze możesz ją przerobić na bułkę tartą i w pełni wykorzystać do kotletów w przyszłości. Podobnie sprawa wygląda np. ze słoikami po kupowanych w sklepie produktach – np. majonezie lub dżemie. Nie wyrzucaj ich do śmieci, a umyj i zachowaj do ponownego wykorzystania, kiedy nadejdzie sezon na przetwory.
Różnica między less waste a zero waste polega na tym, że o ile less waste skupia się na ograniczaniu produkowania śmieci, o tyle zero waste idzie o krok dalej i zakłada wykorzystanie przedmiotów do maksimum i ograniczenie odpadów do minimum.
Zalety less waste i zero waste
Ruch less waste i zero waste mają więc sporo zalet. Wśród nich warto wymienić m.in.:
- ograniczenie produkcji odpadów, szczególnie trudnych w recyklingu
- troska o środowisko
- zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, gleby i wód gruntowych
- poprawa jakości życia
- oszczędności finansowe
- możliwość pomocy potrzebującym poprzez przekazanie im rzeczy lub jedzenia, których już nie potrzebujemy, a które niekoniecznie nadają się na śmietnik
- większa świadomość zagrożeń środowiskowych.
Jak widać, zarówno less waste, jak i zero waste nie są aż tak wymagające, a mają szereg korzyści dla planety. Podziękuje nam za to także nasz portfel – naprawiając rzeczy i wykorzystując je do końca niewątpliwie oszczędzamy pieniądze. Co istotne, nie trzeba od razu wywracać życia do góry nogami i wprowadzać zmian w każdym obszarze życia – można to robić małymi kroczkami.
